به گزارش روابط عمومی مرکز بهداشت جنوب تهران دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ دکتر زهرا ندا، کارشناس مسئول واحد پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر این مرکز گفت: در طول تاریخ، داروهای ضد میکروبی شامل داروهای ضد باکتری، ویروس‌ها، قارچ و تک‌یاخته‌ها به‌عنوان یک ابزار بسیار مهم و کارساز برای درمان بیماری‌های عفونی در انسان‌ها، حیوانات و گیاهان به‌کاررفته و باعث پیشرفت در عرصه سلامت و اقتصاد بوده، اما بروز پدیده مقاومت میکروبی کارایی این ابزار را مختل کرده است. مقاومت میکروبی (Resistance AntiMicrobial- AMR)زمانی اتفاق می‌افتد که میکروب‌ها در طول زمان تغییر کرده و دیگر به داروهای ضد میکروبی واکنش نشان ندهند.

وی در ادامه افزود: عفونت‌های مقاوم به دارو به سختی و با هزینه بالاتری درمان شده و عوارض و مرگ‌ومیر بیشتری به جای می‌گذارند. گسترش مقاومت‌های میکروبی باعث می‌شود بسیاری از اقدامات درمانی نظیر جراحی و یا شیمی‌درمانی با خطر عفونت‌های غیرقابل درمان مواجه شوند.

دکتر ندا گفت: در سال 2014 سازمان جهانی بهداشت با انتشار اولین گزارش از وضعیت مقاومت میکروبی، اعلام کرد که AMR دیگر تهدیدی برای آینده نیست بلکه هم‌اکنون در سراسر جهان تهدیدی جدی برای درمان عفونت‌های شایع در سطح جامعه و بیمارستان‌ها محسوب می‌شود. بدون اقدام فوری و هماهنگ، جهان به دوران پیش از آنتی‌بیوتیک برمی‌گردد، دورانی که در آن عفونت‌های رایج بار دیگر کشنده خواهند شد.

مطالعه جهانی در خصوص بار مقاومت میکروبی در سال 2019 نشان داد که طی این سال 1.27 میلیون مورد مرگ مستقیم در اثر عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک و 4.95 میلیون مورد مرگ همراه با عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیکی در جهان رخ‌داده است و بدون اقدام مناسب تا سال 2050 این رقم به سالانه 10 میلیون مرگ خواهد رسید. این در حالی است که مرگ ناشی از HIV و مالاریا در سال 2022 به ترتیب 603 و 608 هزار مورد برآورد شده و مجموع مرگ ناشی از کووید از ابتدای پیدایش تا پایان سال 2024، رقم 7.1 میلیون مورد تخمین زده‌شده است.

دکتر ندا افزود: علاوه بر آن گسترش میکروب‌های مقاوم، بر کشاورزی، صنایع دامی و در نهایت وضعیت اقتصادی نیز تأثیر خواهد گذاشت. بر اساس برآورد بانک جهانی، بدون اقدام مؤثر در زمینه مهار مقاومت میکروبی تا سال 2050 میلادی، سالانه 3.8 درصد کاهش صادرات و 7.5 درصد کاهش تولیدات دامی اتفاق خواهد افتاد و 28 میلیون نفر به زیرخط فقر سقوط خواهند کرد. لذا امروزه AMR نه تنها به‌عنوان یکی از ده اولویت سلامت، بلکه به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم توسعه مطرح می‌گردد.

ضرورت برگزاری این هفته در ایران: اولین گزارش سازمان جهانی بهداشت در زمینه وضعیت مقاومت میکروبی که در سال 2014 منتشر شد، شواهدی از مقاومت چند دارویی در حداقل 5 نوع میکروب در ایران را مطرح کرد. ایران از بین 62 کشوری که در برنامه جهانی گزارش مصرف داروهای ضد میکروبی همکاری دارند، بیشترین میزان مصرف را داشته است. این در حالی است که مصرف بی‌رویه دارو، مهم‌ترین عامل در پیدایش و گسترش میکروب‌های مقاوم است.

بررسی نظام‌مند مطالعات انجام‌شده در ایران بین سال‌های 2015 تا 2025 نشان می‌دهد که خوددرمانی با آنتی‌بیوتیک‌ها، به‌ویژه در میان جمعیت عمومی، دانشجویان، سالمندان و بیماران سرپایی به یک بحران گسترده و چندوجهی در نظام سلامت ایران تبدیل‌شده که کنترل آن مستلزم مداخلات فوری، ساختاری و فراگیر است.

طیف گسترده‌ای از مطالعات نشان می‌دهند که شیوع خوددرمانی با آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران از 21.3 درصد تا 86 درصد متغیر است. رقمی که به مراتب بالاتر از میانگین جهانی 8.38 درصد است.

علائم شایع منجر به خوددرمانی شامل گلودرد آبریزش بینی، سرفه، تب و درد دندان بوده که عمدتاً با برداشت‌های اشتباه به‌عنوان عفونت‌های باکتریایی تلقی می‌شوند. در 36 درصد موارد، خوددرمانی با استفاده از داروهای موجود در منزل صورت گرفته است.

در یک مطالعه در سال 1391 در یکی از شهرستان‌های کشور، شایع‌ترین دلایل خوددرمانی عبارت بودند از: اطمینان از بی‌خطر بودن دارو (93 درصد)، مصرف قبلی دارو (87.6 درصد)، شلوغی مطب پزشکان (82 درصد)، جدی نبودن بیماری (77.8 درصد)، تجربه قبلی بیمار (73 درصد) عنوان‌شده است.

مطالعات حاصل از نظام‌های مراقبت، نشانگر روند افزاینده مقاومت بوده و در برخی از موارد به شدت نگران‌کننده است. به‌عنوان مثال مقاومت میکروب‌ها نسبت به کارباپنم که یکی از داروهای اساسی در درمان بیماران بستری است برای آسینتوباکتر به 92 درصد، سودومونا 60 درصد و کلبسیلا به %56 رسیده است؛ بنابراین ضروری است که ضمن طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی مستمر با هدف تغییر رفتار برای گروه‌های هدف مختلف، این پویش به‌صورت سالانه به اجرا درآید.

شعار پویش در سال: 1404

Act Now: Protect Our Present, Secure Our Future

اقدام فوری، حفاظت از امروز، تضمین آینده

این شعار از سوی سازمان‌های بین‌المللی با هدف تقویت برنامه‌های کشوری و جهانی، جلب حمایت مسئولین، جلب مشارکت کلیه سازمان‌های مرتبط دولتی و غیردولتی، بسیج نیروهای مردمی در نظر گرفته‌شده است.